Truyền thuyết thú vị về Cửu Vĩ Hồ (Hồ Ly chín đuôi)

Cửu vĩ hồ (chữ Hán: 九尾狐). Thông thường gọi Cáo chín đuôi hay Hồ ly chín đuôi, là một trong những hình dạng tiêu biểu nhất của loài hồ ly tinh. Một trong những loại yêu tinh phổ biến và nổi tiếng nhất trong văn hóa các nước Đông Á.

Hình tượng cửu vĩ hồ trở nên rất phổ biến từ xa xưa trong thần thoại Trung Quốc. Được cho là có từ tận thời Tiên Tần, khoảng đời nhà Chu trong lịch sử Trung Quốc.
Đặc biệt! qua tác phẩm Phong thần diễn nghĩa, nhân vật Đát Kỷ được cho là do cửu vĩ hồ hóa thân thành. Cùng với sự nổi tiếng nhanh chóng của Đát Kỷ càng khiến hình tượng của Cửu vĩ hồ bất tử trong nghệ thuật.

Cùng với sự phổ biến rộng rãi trong nghệ thuật và yếu tố dân gian, các truyền thuyết về Cửu vĩ hồ cũng được thêu dệt và lưu truyền sang Việt Nam, Triều Tiên và Nhật Bản.

Hồ ly tinh thực chất là ai?

Trong các huyền thoại và truyền thuyết ở những nước Đông Á như Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản và Hàn Quốc, hồ ly tinh là cách gọi những con cáo sống lâu năm, tự tu luyện, hoặc có cao nhân chỉ điểm mà hấp thu tinh hoa trời đất để thành tinh.

Chúng tu luyện một trăm năm thì ba cái đuôi sẽ mọc ra và được gọi là Yêu Hồ. Tu luyện đến 1.000 năm thì chuyển sang loài Lục vĩ ma hồ (Cáo ma 6 đuôi), và cứ như vậy, khi đến được cảnh giới là 9 đuôi Cửu vĩ thiên hồ thì chúng có thể hóa thành người.

Tất cả các hồ ly tinh là cáo cái. Khi hóa thành người thường vô cùng xinh đẹp, thông minh, có sức quyến rũ kỳ lạ. Một trong những hình tượng nổi tiếng nhất về hồ ly tinh hóa người chính là nàng Đát Kỷ.

Tuy tất cả Hồ Ly Tinh đều là cáo cái, nhưng nếu nói về Cáo Tiên thì vẫn có cáo đực.

Hàn Quốc và Nhật Bản cũng có nhiều truyện kể về cửu vĩ hồ ly. Những con cáo chín đuôi ở trong hình dung của người Hàn Quốc không hại con người, hoặc chỉ làm hại đến con người khi chúng bị loài người đe doạ.

Tại Nhật Bản cũng có rất nhiều truyện kể, truyền thuyết về hồ ly tinh. Điển hình như truyện về Tamamo-no-Mae – một kỹ nữ của Thiên hoàng Konoe. Nàng được cho là một tuyệt thế mỹ nữ và đồng thời cũng cực kỳ thông minh. Nàng đã khiến cho Thiên hoàng mê muội nhan sắc, trí tuệ của mình. Nhưng càng say mê nàng, Thiên hoàng càng trở nên ốm yếu.

Sau khi bị một người phát giác là cửu vĩ hồ ly đội lốt, nàng đã bị đuổi đi. Một vài năm sau đó, trong khu vực Nasu, người ta đã trông thấy cửu vĩ hồ ăn thịt các phụ nữ và lữ khách.

Thiên hoàng Konoe do đó đã sai người đi giết cửu vĩ hồ và nàng hóa thân thành một tảng đá gọi là “sesshoseki” (Sát Sinh thạch). Tảng đá liên lục thoát ra khí độc, giết chết tất cả mọi sinh vật mà nó tiếp xúc. Tảng đá được xem là đã bị phá hủy trong thời kỳ Nam-Bắc triều, và các mảnh đá của nó đã bay đến các phần khác nhau tại Nhật Bản.

Sau đó! Cửu vĩ hồ này còn tác oai tác quái, chiếm hữu thân thể Đát Kỷ, chạy trốn đến Ma Kiệt Đà ở Thiên Trúc (Ấn Độ cổ đại), trở thành thiếp của một vương tử, về Trung Quốc chiếm đoạt thân thể Bao Tự. Đến năm 753, cửu vĩ hồ lại trở về Nhật Bản, sống vài trăm năm nữa dưới các thân thế khác nhau.

Hồ ly tinh trong hình dung của người Việt

Trong sách Lĩnh Nam chích quái, hồ ly chín đuôi được nhắc đến với hình ảnh là con vật hay gây hại cho dân lành, sau đó bị Lạc Long Quân giết chết để trừ hại cho dân. Hồ Tây chính là lăng mộ chôn xác cáo chín đuôi.

Câu chuyện kể rằng: Thành Thăng Long xưa hiệu là Long Biên, hồi thượng cổ không có người ở. Xưa ở phía tây thành có hòn núi đá nhỏ, phía đông gối lên sông Lô Giang. Trong hang, dưới chân núi, có con cáo trắng chín đuôi sống hơn ngàn năm, có thể hóa thành yêu quái, thành người hoặc thành quỷ đi khắp nhân gian.

Con cáo chín đuôi biến thành người áo trắng nhập vào giữa đám dân, cùng ca hát rồi dụ dỗ trai gái trốn vào trong hang núi. Con cáo chín đuôi lúc biến thành cô gái xinh đẹp, lôi dụ các chàng trai, lúc lại thành chàng thanh niên tuấn tú đi tán tỉnh thôn nữ… Khi lại là quỷ dữ dọa người đến khiếp sợ… Nó làm thế là vì muốn bắt được càng nhiều người đưa về hang sâu để ăn thịt dần.

Long Quân bèn ra lệnh cho lục bộ thủy phủ dâng nước lên công phá hang đá. Cáo chín đuôi bỏ chạy, quân thủy phủ đuổi theo, phá hang bắt cáo mà nuốt ăn. Nơi này trở thành một cái vũng sâu gọi là đầm Xác cáo, tức Tây Hồ ngày nay.

Thời đầu Lê sơ, Lê Thái Tổ Lê Lợi cũng từng có truyền thuyết liên quan đến hồ ly tinh. Ấy là khi còn lẩn trốn quân Minh ở Lam Sơn, ông bị truy đuổi gắt gao. Bỗng lúc đó ông thấy một cô gái mặc váy trắng chết trôi trên sông. Ông chôn cất cô gái tử tế và lẩn trốn tiếp. Đến khi suýt bị quân Minh tìm ra! Có một con cáo trắng chạy từ đâu ra làm quân Minh đổi hướng.

Lê Thái Tổ cho rằng đó là cô gái đã cứu mình. Về sau ông phong cô gái làm thần hộ quốc và cho làm một bức tượng hình một cô gái có nửa thân là cáo chín đuôi. Đấy gọi là Hồ Ly Phu Nhân.

Sức mạnh thật sự của hồ ly tinh là gì?

Truyện xưa kể rằng! Hồ ly tinh có một viên ngọc gọi là quả cầu ngôi sao, phát sáng với ngọn lửa hồ ly. Khi trong hình dạng thực, hồ ly tinh giữ viên ngọc trong miệng hoặc trên chiếc đuôi của nó. Viên ngọc ấy chứa sức mạnh huyền bí và linh hồn của hồ ly tinh.

Bên cạnh khả năng biến hóa thành con người. Hồ ly còn có khả năng điều khiển lửa và sấm chớp từ những chiếc đuôi hoặc phun ra tia lửa. Và một số con khác có thể tạo ra ảnh ảo, biến hóa giấc mộng hoặc bay nhảy. Đặc biệt hơn những hồ ly cấp cao còn có thể biến hóa không gian. Thời gian hoặc biến thân thành cây cỏ hay là một mặt trăng thứ hai.

Tuy nhiên. Năng lực nổi tiếng nhất dẫn đến việc hồ ly tinh là hình tượng bị căm ghét và sợ hãi nhát, đó là năng lực biến thành người đẹp. Nó chuyên hút linh hồn con người. Thông qua quan hệ thể xác hoặc giết và ăn thịt họ để tăng sức mạnh.

Hai mặt tính cách của hồ ly tinh

Hồ ly tinh là cáo đã tu luyện mà thành. Nhưng dù có thần thông quảng đại đến đâu chúng vẫn giữ được những nét đặc trưng của giống loài của mình. Đặc biệt là sự tinh ranh trong mối quan hệ đối nhân xử thế. Chúng thích điều khiển người khác theo ý muốn. Có thể tùy mục đích và quá trình tu luyện mà xem nó là trò tiêu khiển hoặc giết người. Đa phần các hồ ly tinh đều được miêu tả như loài tráo trở. Chúng đến và bỏ đi sau khi đã thỏa mãn mục đích.

Tuy nhiên, ở một góc nhìn khác. Một khi đã mang ơn hay hẹn ước một điều gì đó… Chúng sẽ nhất quyết làm theo cho dù kể cả phải đánh đổi bằng cả sinh mạng của chính bản thân. Như truyện về Lê Lợi ở trên chẳng hạn.

Cũng có khi. Hồ ly tinh được miêu tả thơ mộng và là người phụ nữ bước qua mọi rào cản, sống hết mình với tình yêu. Trong nhiều truyện kể của Á Đông có ghi chép, một số hồ ly tinh đã giấu giếm thân phận của mình để yêu đương, kết hôn…. Và sinh con với người phàm.

Như một truyện xưa của Nhật Bản kể rằng: Tại ngôi làng nọ có một chàng trai tên là Ono. Trong một đêm! Ono gặp được người con gái vô cùng xinh đẹp giữa một ngọn đồi hoang vắng, chàng đem lòng yêu nàng ta và quyết định sẽ cưới nàng về làm vợ.

Nhưng kì lạ thay. Từ sau khi đứa con trai đầu lòng của chàng ra đời, con chó mà Ono nuôi từ bé bỗng dưng trở nên hung hãn mỗi khi gặp vợ chàng. Vợ Ono xin chàng giết chết con chó đó nhưng Ono lại không đồng ý.

Đến một ngày nọ, con chó đó bỗng nhảy xổ vào tấn công nàng ta. Vì quá sợ hãi, nàng ta bỗng biến trở lại hình dạng hồ ly rồi nhảy qua hàng rào bỏ trốn. Ono không vì thế mà hoảng sợ. Chàng hô to: Ta biết nàng là hồ ly, nhưng nàng lại là mẹ của con ta và là người ta yêu nhất. Xin hãy trở lại với chúng ta, ta luôn luôn chờ nàng. Từ đó, mỗi khi đêm xuống, người con gái ấy lại trở về và ngủ trong vòng tay của Ono.

Hồ ly tinh trong quan điểm hiện đại

Thời hiện đại. Đương nhiên chẳng ai còn tin vào những truyện kể hoang đường về các loài yêu quái. Cũng như hồ ly tinh nữa. Tuy nhiên… “hồ ly tinh” vẫn là một cụm từ được nhiều phụ nữ hiện đại sử dụng. Để gọi những cô nhân tình… Người thứ ba quyến rũ chồng họ.

Bắt nguồn từ quan niệm dân gian rằng…. Những hồ ly tinh quyến rũ đàn ông chỉ để đạt được mục đích riêng của mình. Bất chấp mọi thủ đoạn, khiến người đàn ông u mê… Có vẻ giống với hình dung của những “chính cung” về các cô bồ nhí mà cụm từ này trở nên thông dụng.

Mặt khác! Hồ ly tinh cũng được xem như biểu tượng mạnh mẽ của tình yêu, sự quyến rũ, hấp dẫn bạn tình. Phải chăng vì thế mà mấy năm nay.. Chị em rộ lên mốt đeo vòng phong thủy hồ ly…. Như một cách để “mồi chài” người đàn ông của mình. Để giữ chồng khỏi những cám dỗ bên ngoài chăng?

Tất cả hồ ly tinh đều là con cái. Sở hữu khả năng biến hóa thành người, vô cùng xinh đẹp, thông minh, có sức quyến rũ kỳ lạ.

Nguồn: The Otaku Times, Qulishi, Timetw và Lĩnh Nam chích quái